Dünyanın gündemi aşı (işte bilmen gereken 21 kelime)

Güncel kelimeler serisine hoş geldin. Salgının yeniden pik yaptığı bu dönemde, tüm dünyada en çok konuşulan konulardan biri yeniden kapanmalar ve tabii ki aşılar.

Özellikle yabancı arkadaşlarınla veya meslektaşlarınla ingilizce konuşurken bu konulardan mutlaka bahsedilecektir. O yüzden, bu güncel kelimeler yazısında aşılar, dağıtım ve bağışıklıkla ilgili mutlaka bilmen gereken 21 kelimeye birlikte bakalım.

Kışın gelmesiyle birlikte vaka sayılarında yeni pikler oluşmaya başladı. Bu piklere veya ani artışlara İngilizcede “spike” denir. Spike aslında sivri uçlu bir demir demek ancak grafiklerde normal seyrin dışında ani artışları belirtmek için de kullanılır.

Bu spike’lar yani ani artışlar, dünya çapında kısıtlamalara neden oldu. Kısıtlama veya sokağa çıkma yasağı İngilizcede “lockdown” demek.

Salgının etkilerini azaltmak ve bu lockdown durumundan kurtulmak için kitle bağışıklığı gerekiyor. Bu alamndaki en önemli silah da “aşı”.

Bağışıklık İngilizcede “immunity” demek. Kitle bağışıklığı ise “herd immunity” anlamına geliyor. 

Aşı ise “vaccine” anlamına gelir. Aşı için kullanılan bir başka kelime “shot”. Mesela flu shot, grip aşısı demek.

Aşılanmak ise “to be vaccinated” demek.

Özetle

• spike – ani artış
• lockdown – sokağa çıkma kısıtlaması
• herd immunity – kitle bağışıklığı
• vaccine / shot – aşı
• to be vaccinated – aşılanmak

• A recent spike in cases have led countries to impose lockdowns.
• Vakalardaki son artış, ülkeleri önlem almaya yönlendirdi.

• One of the best weapons against the pandemic is a vaccine.
• Aşı salgına karşı en iyi silahlardan biri.

• Many people need to be vaccinated for herd immunity.
• Kitle bağışıklığı için bir çok insan aşılanmalı.

Aşıların üretilebilmeleri için öncelikle birkaç fazdan geçmeli. Faz İngilizcede “phase” demek.

Belli fazları geçtikten sonra insan üstünde denemeler başlıyor. Bu denemelere “clinical trials” deniyor.

Bu aşamada gönüllü insanlar denek olurlar. Gönüllü “volunteer” demek. İnsan denek ise “human subject” demek.

Bu denemelerde yani clinical trials sürecinde aşının güvenli olduğu saptanmalı. Güvenli, “safe” anlamına gleir.

Özetle

• phase – faz
• clinical trials – insan üstünde denemeler
• volunteer – gönüllü
• human subject – insan denek
• safe – güvenli

• The vaccines must be proven safe in phase 3 clinical trials.
• Aşıların faz 3 denemelerde başarılı olduğu kanıtlanmalı.

• A lot of human subjects are needed for clinical trials.
• Klinik denemeler için çok insan denek lazım.

• Companies are looking for volunteers to test the vaccines.
• Şirketler aşıları denemek için gönüllüler arıyor.

Clinical trails yani denemeler incelenip aşı günvenlik açısıdnan onaylanmalı. İncelemek, “to review” demek. Güvenlik, “safety” demek. Onaylamak ise “to approve” demek.

Bu esnada aşıların ne kadar etkili oldukları ve varsa yan etkileri de belirleniyor ve belgeleniyor. Etkili, “effective” demek. Yan etki ise “side effect” demek. 

Özetle

• to review – incelemek
• safety – güvenlik
• to approve – onaylamak
• effective – etkili
• side effect – yan etki

• Experts review the vaccines and make sure they are safe.
• Uzmanlar aşıları inceler ve güvenli olduklarından emin olurlar.

• The vaccines will not be %100 effective.
• Aşılar %100 etkili olmayacak.

• Once all the side effects are documented and the vaccine passes clinical trials, it is approved.
• Tüm yan etkiler belgelendiğinde ve aşı klinik deneylerden geçtikten sonra onaylanır.

Yetkililer tüm verileri topladıktan sonra aşıların nasıl kullanılacağını önerirler. Ülkeler bu önerileri dikkate alarak da aşıları onaylar. Önermek, “to recommend” demek

Aşılar onaylandıktan sonra büyük bir ölçekte üretilmeli. Üretmek, “to  manufacture”” demek.

Üretilen aşıların çoğu zaman düşük sıcaklıklarda depolanması lazım. Düşük sıcaklık, “low temperature” demek. Depolamak ise “to store” demek.

Aşılarla ilgili en büyük sorunlardan biri dağıtım ağları. Çok sayıda aşı gerekeceği için, aşıların etkili bir şekilde dağıtılması, çözümü zor bir problem olacağa benziyor

Dağıtım, “distribution” anlamına gelir. 

Bir diğer çözülmesi gereken sorun da aşılamanın kimlere nasıl uygulanacağı.

Aşı uygulamak, “to administer a vaccine” şeklinde söylenir

Özelte

• to recommend – önermek
• to manufacture – üretmek
• low temperature – düşük sıcaklık
• to store – depolamak
• distribution – dağıtım
• to administer a vaccine – bir aşıyı uygulamak

• After the vaccine is approved, the world health organization will recommend how the vaccines should be used.
• Aşı onaylandıktan sonra dünya sağlık örgütü aşıların nasıl kullanılması gerektiğini önerecektir.

• The vaccines will be manufactured and then stored in a low temperature environment.
• Aşılar üretilecek ve ardından düşük sıcaklık ortamında saklanacaktır.

• Vaccines will be distributed through a complex logistical process.
• Aşılar karmaşık bir lojistik süreçle dağıtılacaktır.

• Countries will decide how vaccines will be administered.
• Aşıların nasıl uygulanacağına ülkeler karar verecek.

Evet, harikasın. Artık aşılama ve süreci ile ilgili en önemli kelimeleri biliyorsun ve sen de bu kelimeleri kullanarak konuşmaya ve haberleri takip etmeye hazırsın. Yazıyı bitirmeden önce kelimelerimizi özetleyelim :

• spike – ani artış
• lockdown – sokağa çıkma kısıtlaması
• herd immunity – kitle bağışıklığı
• vaccine / shot – aşı
• to be vaccinated – aşılanmak
• phase – faz
• clinical trials – insan üstünde denemeler
• volunteer – gönüllü
• human subject – insan denek
• safe – güvenli
• to review – incelemek
• safety – güvenlik
• to approve – onaylamak
• effective – etkili
• side effect – yan etki
• to recommend – önermek
• to manufacture – üretmek
• low temperature – düşük sıcaklık
• to store – depolamak
• distribution – dağıtım
• to administer a vaccine – bir aşıyı uygulamak