“Outdo, outsmart, outlive, outrun” gibi kelimeler ne anlama geliyor?

Bugün karşına çıkacak bir kelime türüne bakacağız, hatta bu tarz bir kelimeyle daha önce de karşılaşmış olabilirsin. Kelime out ve arkasından bir fiilin gelmesiyle oluşuyor. Outsmart, outrun, outwork, outdo, outlive gibi.

Hemen birkaç cümleye bakalım. Cümlelerden bu kelimelerin nasıl kullanıldığını tahmin etmeye çalışmanı istiyorum.

• He outran everyone on the team.
• Takımdaki herkesten hızlı koştu.

• They can outsmart everyone in this room.
• Bu odadaki herkesten daha iyi düşünebilirler.

• Carl outlived everyone in his village.
• Carl köyündeki herkesten fazla yaşadı.

• He is a genius in chess. He outplayed everyone in the tournament.
• Satrançta bir dahidir. Turnuvadaki herkesten iyi oynadı.

Bu cümlelere ve anlamlara bakarak, outrun, outsmart, outlive ve outplay gibi fiillerin cümleye nasıl bir anlam kattığını tahmin edebiliyor musun?

Bu fiilleri anlamak için önce “out” kelimesinin anlamını düşünmemiz lazım. “Out” dışında anlamına geliyor.  Diyelim bir kutunun içinde top var. Bu kutunun içinden bir top alındığında, o top artık “out” olur yani kutunun dışındadır. 

Kısaca, alınan top diğer bütün topları geride bırakıyor.

Bu mantıktan yola çıkarak, outplay, outsmart, outlive gibi fiiller, bir eylemi yaparak herkesi geçmek anlamına geldiğini çıkarabiliyoruz.

Ben eğer herkesi outplay yaparsam, herkesi oynayarak geçmiş oluyorum. Eğer “outhink” yaparsam, düşünerek herkesi geçmiş oluyorum

Bu nedenle,

Outplay – Daha iyi oynayarak birini veya herkesi geride bırakmak

Outsmart – Daha zeki davranarak birini veya herkesi geride bırakmak

Outlive – Herkesten daha uzun yaşamak

Outwork –Daha çok çalışarak birini veya herkesi geride bırakmak

Outrun – Daha çok veya daha hızlı koşarak birini veya herkesi geride bırakmak

İkinci bilmemiz gereken önemli nokta, bu kelimelerin fiil olduğu. Yani bir eylem belirtiyorlar ve zamana göre diğer fiiller gibi çekimlemen lazım.

Mesela “Herkesi oynayarak geçeceğim.” demek istersem “I will outplay everyone.” demem lazım. 

Ama geçmiş zamanda konuşup “Herkesi oynayarak geçtim.” dersem “I outplayed everyone.” demeliyim.

Veya “He has outlived everyone in the village.” cümlesi ”Köydeki herkesten uzun yaşamayı başardı.” demek. Bu cümle present perfect tense ile kudulduğu için has ve fiilin 3. hali olan “outlived” kullanıyoruz. 

You have outdone yourself? ne anlama geliyor olabilir?

Öncelikle “outdo” fiiline bakalım. “Do” fiili “yapmak” anlamına geliyor. “Outdo” ise “yaparak geçmek” demek. Kim geçiliyor? “Yourself” yani “kendin”.

Kısaca, “You have outdone yourself”, “Yaparak kendini geçmişsin ya da diğer bir değişle, yaparak kendini aşmışsın.” demek. Bu sıkça kullanılan bir kalıp.

3.ve son önemli noktamız ise, bu kelimelerin fiil olduğunu unutmaman. Bu neden önemli? Mesela şu cümleye bakalım.

This was the outcome that we were expecting.

Beklediğimiz sonuç buydu.

Burada “outcome” kelimesi diğer incelediğimiz fiillere benzese de aslında bir isim olarak kullanılıyor. Bunu cümledeki ana fiilin “was” olduğunu görerek anlayabiliyoruz.

Outcome, “sonuç” anlamına gelen bir isim. Ama az önce incelediğimiz outplay, outlive, outsmart gibi kelimeler fiil görevinde. Bunu aklında tutarsan hata yapma veya yanlış anlama ihtimalin en aza inecektir.